Niestronno, drewniany kościół z bramą-dzwonnicą podobną do założeń znanych z Małopolski.

Niestronno to niewielka wieś (ok. 300 mieszkańców), położona wśród malowniczej przyrody pałuckiej, w północno-zachodniej części gminy Mogilno (12,5 km od centrum powiatowego miasta), wzmiankowana już średniowieczu w XIV wieku jako własność rodu Nałęczów. Ten znany i wpływowy ród wymienił jednak Niestronno na wieś Podolin z kapitułą gnieźnieńską około 1335 r., co potwierdził na piśmie król Kazimierz III Wielki. Tutejsza parafia pochodzi z tego samego okresu, była erygowana z rąk archidiakona gnieźnieńskiego Bronisława, uposażona w 1385 r. przez arcybiskupa Bodzanta.

Arcybiskup Bodzanta – herbu Szeliga (ur. 1320 r. – zm. 1388 r.) był ważną postacią w historii, był on synem rycerza Wisława z Kosowic. Badacze średniowiecza oceniają go jako zdolnego administratora, przebiegłego duchownego i wytrawnego polityka. Po śmierci Ludwika Węgierskiego próbował on osadzić na polskim tronie Zygmunta Luksemburskiego, a później Siemowita IV Mazowieckiego, którego kandydaturę podstępem próbował przeforsować. Ostatecznie Bodzanta udziela chrztu Jagielle (1386 r.) oraz niektórym jego braciom, następnie udziela ślubu z Jadwigą, a później koronuje Władysława Jagiełłę na króla Polski.

Najciekawszym obiektem w Niestronnie jest drewniany, ze skromnymi cechami stylu barokowego, leżący na Szlaku Pałuckich Kościołów – kościół pw. św. Michała Archanioła z 1742 r., wzniesiony z fundacji kapituły gnieźnieńskiej. Świątynia jest orientowana, zbudowana z drewna w konstrukcji zrębowej i w całości oszalowana. Prezbiterium zamknięte trójbocznie, niższe i węższe od nawy. Szersza nawa oryginalnie zbliżona była do kwadratu, obecnie jest to plan wydłużonego prostokąta. Namiotowe dachy kościoła pokryte są dachówką. Dach nad nawą zdobi wieżyczka na sygnaturkę, powstała w okresie późniejszym. Bryłę świątyni rozczłonkowują przylegające dwie kruchty i zakrystia. Wnętrze kryje płaski strop, wydzielony profilowaną listwą.

Budynek świątyni był dwukrotnie odnawiany w 1868 r. i na krótko przed wybuchem I wojny światowej – w 1913 r. Wówczas dzięki staraniom ks. proboszcza Siudzińskiego przedłużono nawę ku zachodowi by mogła pomieścić więcej wiernych i wyposażono świątynię w nowe organy. W 1913 r. pobudowano też plebanię w stylu willi zakopiańskiej, nazywaną „Zakopianką”.

Wyposażenie zdobiące świątynię pochodzi od gotyku po XIX w., potwierdza to kilkuwiekową historię tego miejsca. Na belce tęczowej znajduje się przepiękny późnogotycki krucyfiks z I poł. XVI w. a manierystyczny ołtarz główny wykonano w 1630 r. W centralnej części ołtarza uwagę przykuwa kopia obrazu „Madonna Sykstyńska” według Rafaela, natomiast kopia obrazu Guido Reniego przedstawiająca patrona świątyni – św. Michała Archanioła umieszczona jest w zwieńczeniu. Jest to ołtarz trójdzielny, dwukondygnacyjny z kolumnami po bokach. Warto zwrócić uwagę także na: kamienną kropielnicę z XV w., dwa regencyjne ołtarze boczne z czasów budowy świątyni (2 ćw. XVIII w.), cenne rzeźby, feretrony, puszka rokokowa z 1786 r., ornaty z XIX w.

Przed kościołem każdego mieszkańca, a w szczególności pielgrzyma, wita drewniana dzwonnica z 1742 r. (odnowiona w 1966 r.) pełniąca jednocześnie funkcję bramy, przez którą wierni przechodzą w kierunku głównego wejścia do kościoła. Kwadratową, dwukondygnacyjną bramo – dzwonnicę wykonano w konstrukcji słupowo-ramowej. Usytuowana jest we wschodnim odcinku ogrodzenia otaczającego przykościelny cmentarz. Dzwonnica, podobnie jak kościół pokryta jest dachem namiotowym z dachówką. Całość przypomina założenia doskonale znane z Małopolski i Podkarpacia.

Warto przyjechać tutaj o każdej porze roku, mieszkańcy zapraszają w szczególności na odpust św. Michała Archanioła, który przypada 29 września. W skład parafii, oprócz Niestronna wchodzą także wsie: Drewno, Głęboczek, Mielno i Wieniec.

Ciekawostki

W Nadleśnictwie Gołąbki, na południe od miejscowości Drewno warto odwiedzić torfowiskowy Rezerwat Przyrody „Źródła Gąsawki” (12,88 ha). Utworzony on został w celu zachowania, ze względów przyrodniczych, naukowych i dydaktycznych, źródeł rzeki  Gąsawki. Na terenie rezerwatu znajduje się piesza ścieżka przyrodniczo-leśna „Dolina rzeki Gąsawki”. Trasa (ok. 2 km) przebiega przez malownicze tereny leśne i liczne rozlewiska, kształtowane od wieków przez meandrującą rzeczkę. Wzdłuż całej ścieżki jest 11 przystanków, które oznaczono tablicami informacyjnymi.

Podczas prac archeologicznych prowadzonych przez Olgę Romanowską-Grabowską i Januariusza Janikowskiego w 1969 r., na terenie pobliskiej żwirowni odkryto pozostałości cmentarzyska kultury grobów kloszowych (popielnice z prochami przykryte odwróconym do góry dnem naczyniem – tak zwanym kloszem), pochodzącego ze środkowego okresu lateńskiego (lata około 300-100 p.n.e.). Nazwa tego okresu pochodzi od miejscowości La Tène. Europa wówczas znajdowała się pod kulturowymi wpływami stylu lateńskiego wywodzącego się z obszarów, które zamieszkiwali Celtowie.

Opracował: Damian Rybak

Kościół św. Michała Archanioła w Niestronnie

Niestronno 24, 88-300 Mogilno

tel. 52 315 85 25 

Zwiedzanie tylko po wcześniejszym umówieniu telefonicznym.